Rulmanlı yataklar, çeşitli makine bileşenleri arasında sürtünmesi azaltılmış dönme hareketi sağlar.
Bu nedenle teknolojide rulmanlı yataklar, diğer şeylerin yanı sıra şaftları ve aksları yönlendirmek ve desteklemek için kullanılır. Rulmanlar yuvarlanma sürtünmesi prensibine dayanır: Sürtünmeyi ve aşınmayı daha da azaltmak için bir kafes tarafından ayrı tutulan yuvarlanma elemanlarının arasında yuvarlandığı bir iç ve dış halkadan oluşurlar. Yüke bağlı olarak, bilyalar veya makaralar gibi farklı tipte yuvarlanma elemanları kullanılır. Yuvarlanma elemanı şekliyle ilişkili yuvarlanma sürtünmesi nedeniyle, bilyalı rulmanlar özellikle yüksek hızlar için uygunken, makaralı rulmanlar yüksek yükler için daha uygundur.

Rulman yağlayıcısınıngörevleri

Rulman yağlamasının amacı, rulmandaki kayma sürtünmesini daha da azaltmak için bir yağlama filmi vasıtasıyla yuvarlanan ve kayan yüzeyler arasındaki metalik teması önlemektir. Ayrıca, rulmanın yağlanması aşınma korumasında bir iyileşmeye yol açar. Bu, rulman hasarını önler, rulmanın hizmet ömrünü uzatır ve operasyonel güvenilirliği artırır. Yağlayıcının türüne bağlı olarak (uygun katkı maddelerine sahip yağ veya gres), rulmandaki yağlayıcının ek görevleri arasında korozyon koruması, rulmandaki ısının dağıtılması, rulmanın iç ve dış kirlenmeye karşı korunması, rulmanın çalışma sesinin sönümlenmesi ve rulman keçelerinin sızdırmazlık etkisinin desteklenmesi yer alır.

Gres veya yağla yağlama için karar kriterleri
Gresle yağlama, tüm rulmanlı yatakların yaklaşık %90'ında kullanılır. Gres yağlamanın başlıca avantajları şunlardır

• çok düşük tasarım çabası
• rulmanın sızdırmazlığı için iyi destek
• uzun hizmet ömrü
• düşük sürtünme torku
• katı yağlayıcılar ile iyi acil durum çalışma özellikleri
• i̇yi gürültü sönümleme özellikleri
• Doğru seçildikleri takdirde gresler, oynak makaralı eksenel rulmanlar hariç tüm rulman tipleri için geniş bir hız ve yük aralığında güvenilir yağlama sağlar.

Greslerin yapısı ve karakterizasyonu
Yağlama gresleri, bir kalınlaştırıcı ile bağlanmış bir baz yağdan oluşur. Sonuç olarak yağ, yağlama noktasında kalır. Burada sürtünme ve aşınmaya karşı etkili koruma sağlar ve yağlama noktasını nem ve yabancı maddeler gibi dış etkilere karşı kapatır. Bu nedenle gresler rulmanlı yataklarda kullanım için idealdir. Bir gresin damlama noktası, yük taşıma kapasitesi ve su direnci gibi tipik performans özellikleri, baz yağ ve kalınlaştırıcı tarafından belirlenir. Grese eklenen katkı maddeleri korozyon ve aşınma korumasını, yük taşıma ve yapışma kapasitesini ve yaşlanma direncini artırır.

Rulmanlı yatak gresi seçimiiçin özellikler

Rulmanlı yatak gresi seçimi, rulmanın tasarımına ve rulman kafesinin malzemesine (metaller veya plastikler), ayrıca çalışma sıcaklığı, hız aralığı, basınç yükü ve çevresel etkiler (su, toz veya agresif ortam) gibi çalışma ve uygulama koşullarına dayanır. Bir rulman gresini karakterize etmek için aşağıdaki özellikler mevcuttur.

1. NLGI sınıfı

Yağlama gresleri için kıvam, bir gresin mukavemetinin parametresidir. Greslerin NLGI'ye göre sınıflandırılması çok yumuşaktan (sınıf 000) çok serte (sınıf 6) kadar değişir. NLGI 1-4 sınıflarındaki gresler rulmanlı yataklarda kullanım için uygundur.

2. Damlama noktası (°C cinsinden)

Bir yağlama gresinin damlama noktası, gresin sıvılaştığı sıcaklıktır. Önerilen çalışma sıcaklığından önemli ölçüde daha yüksektir; bu sıcaklık, rulmanlı yataklarda sadece ortam sıcaklığı tarafından değil, aynı zamanda çalışma sırasında rulmanda oluşan ısı tarafından da belirlenir.

3. VKA değeri

Dört bilyeli test cihazı, yüksek yüzey basınçlarında kullanılan yağlayıcılar için bir test cihazıdır. Üç sabit bilye üzerinde kayan dönen bir çalışan bilyeden oluşur. Yağlayıcının maksimum yük emilimi testi sırasında, sürtünme ısısının bir sonucu olarak dört bilyeli sistem kaynaklanana kadar kademeli olarak artırılan bir test kuvveti bilyeye etki eder.

4. DN değeri (hız faktörü)

DN değeri, bir rulmanda yağlayıcı gresin kullanılabileceği maksimum çevresel hızları belirtir. Rulman hızı, ortalama rulman çapı (mm cinsinden) ve rulman tasarımının kayma sürtünmesi bileşenini dikkate alan bir faktörden hesaplanır.

5. SKF Emcor değeri

SKF Emcor yöntemi, rulman greslerinin korozyon önleyici özelliklerini değerlendirmek için kullanılır. Grese su eklenir ve DIN 51802'ye uygun olarak tanımlanmış bir çalışma süresi, hız ve belirli duruş süreleri olan oynak bilyalı rulmanlarda korozyon açısından analiz edilir. Test halkalarının görsel incelemesinde korozyon görülmezse, korozyon derecesi 0'dır. Korozyon çok şiddetli ise, korozyon derecesi 5'tir.

Rulmanlı yatakların yağlanması

Bir rulmanın yüksek çalışma güvenilirliği için önemli bir ön koşul, sürekli yağlayıcı tedarik edilmesidir. Rulman ilk kez yağlanırken veya yeniden yağlanırken rulman üreticisinin talimatlarına uyulmalıdır. Tüm fonksiyonel yüzeyler güvenilir bir şekilde yağlanacak şekilde doldurulmalıdır. Yavaş çalışan rulmanlar (DN değeri < 50.000) ve yatakları tamamen, hızlı çalışan rulmanlar (DN değeri > 400.000) serbest rulman iç kısmının 1/4'üne kadar doldurulabilir. Aksi takdirde, 1/3'e kadar doldurulması önerilir.

Gresle yağlanan rulmanlar, yeniden yağlama aralıkları aşılmadığı takdirde yeterince güvenilirdir. Gres hizmet ömrü beklenen rulman hizmet ömründen daha kısa ise yeniden yağlama gereklidir. Yeniden yağlama, bir gres tabancası veya otomatik yağlama sistemleri kullanılarak gerçekleştirilir. Mümkünse yeniden yağlama işlemi çalışma sırasında yapılmalıdır. Yeniden yağlama miktarları ilk dolum miktarının %50-80'i kadardır. Kullanılmış gresin çıkarılması mümkün değilse, rulmanın aşırı yağlanmasını önlemek için gres miktarı sınırlandırılmalıdır.

Yeniden yağlama aralıkları uzunsa, gres mümkün olduğunca tamamen değiştirilmelidir. Farklı bir gres türüne geçmeden önce rulman her zaman temizlenmeli veya eski gres rulmandan tamamen çıkana kadar gres yeniden yağlanmalıdır. Bu durumda, yağlayıcıların karışabilirliği ve malzeme uyumluluğu önceden kontrol edilmelidir.